Sąd Okręgowy w Warszawie uznaje umowę kredytu frankowego za nieważną

W dniu 3 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku w sprawie o sygn. XXV C 2514/19 uznał umowę kredytu hipotecznego państwa Dziubak (indeksowanego we frankach szwajcarskich) za nieważną. Wyrok Sądu Okręgowego jest zgodny z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 3 października 2019 r., będącym odpowiedzią na pytania prejudycjalne dotyczące losu umowy kredytowej po stwierdzeniu istnienia w niej klauzul abuzywnych.

Państwo Dziubak, jako konsumenci, w 2008 roku zawarli umowę kredytu hipotecznego na okres 40 lat, na podstawie której otrzymali do dyspozycji 400.000 zł. Mimo, iż spłacili do banku już 230.000 zł, nadal pozostawała im do zapłaty kwota 520.000 zł.

W 2018 r. państwo Dziubak wystąpili do sądu z pozwem o stwierdzenie nieważności umowy i zasądzenia od banku zwrotu nienależnie zapłaconych rat. W toku procesu pojawiły się prawne wątpliwości dotyczące m.in. możliwości zastosowania średniego kursu NBP franka szwajcarskiego w miejsce klauzul abuzywnych (inaczej mówiąc: niedozwolonych postanowień umownych), w związku z czym Sąd Okręgowy w Warszawie zadał pytania prejudycjalne TSUE.

Odpowiadając na pytania prejudycjalne, w wyroku z 3 października 2019 r. (sygn. C-260/18) TSUE orzekł, że sąd krajowy nie może zastąpić niedozwolonego postanowienia umownego ogólnymi przepisami prawa krajowego, które odwołują się do zasad słuszności czy ustalonych zwyczajów. Sąd krajowy może natomiast zareagować dwojako – albo „odfrankowić” umowę kredytu i utrzymać przewidziane w niej oprocentowanie (np. wg stawki LIBOR) albo uznać umowę kredytu za nieważną w całości. Wybór pomiędzy tymi dwoma rozwiązaniami należy do kredytobiorcy będącego konsumentem, który powinien zakomunikować swoją wolę sądowi.

Po otrzymaniu odpowiedzi przez TSUE Sąd Okręgowy w Warszawie mógł zakończyć postępowanie i wydać wyrok, co nastąpiło w dniu 3 stycznia 2020 r.

Wyrok w sprawie państwa Dziubak oczekiwany był z wielkim zainteresowaniem, przede wszystkim przez osoby, których łączą z bankami umowy kredytów indeksowanych w CHF. W szczególności, w kontekście tego czy stwierdzenie abuzywności postanowień klauzuli waloryzacyjnej jest wystarczające do stwierdzenia nieważności całej umowy kredytu oraz w kontekście sposobu rozliczeń pomiędzy bankiem i kredytobiorcą w przypadku unieważnienia umowy.

W wyroku z dnia 3 stycznia 2020 r. Sąd ustalił, że umowa kredytu pomiędzy państwem Dziubak a bankiem jest nieważna w całości. Jednocześnie Sąd oddalił powództwo państwa Dziubak odnośnie żądania zapłaty dotychczas spłaconych kwot kredytu, z uwagi na to, że powodowie wpłacili dotychczas na rzecz banku (230.000 zł) mniej niż otrzymali kapitału (400.000 zł).

Niemniej jednak w ustnych motywach wyroku Sąd uznał, że bank nie poinformował kredytobiorców o faktycznym ryzyku kursowym, a w konsekwencji przyjął, że doszło do rażącego naruszenia ich interesów. Sąd uznał, że postanowienia umowy dotyczące indeksowania kredytu frankiem szwajcarskim i przeliczania kursu na podstawie tabel bankowych, stanowią klauzule abuzywne. Zdaniem sądu, sposobem na wyeliminowanie klauzul abuzywnych z umowy jest orzeczenie o nieważności całej umowy.

Mimo częściowego oddalenia powództwa, wyrok w sprawie państwa Dziubak to dobra wiadomość dla wszystkich „frankowiczów”, a zwłaszcza klientów Raiffeisen Bank Polska S.A. Choć nie jest jeszcze dostępne pisemne uzasadnienie wyroku, a sam wyrok nie jest jeszcze prawomocny, wydaje się, że jest to znaczący krok do przodu w ochronie kredytobiorców będących konsumentami. Wyroki Sądu Okręgowego i TSUE pokazują, że klauzule zawierające mechanizm indeksowania kredytu do kursu franka, który to kurs jest wewnętrznie ustalany przez bank, są w świetle prawa niedopuszczalne, a w przypadku istnienia takich klauzul w umowie to kredytobiorca powinien sam zdecydować o najlepszym rozwiązaniu – utrzymaniu umowy kredytu z pominięciem niedozwolonych klauzul albo stwierdzenie przez sąd jej nieważności w całości.