Obowiązki członków zarządu w czasie epidemii Covid-19

Jakie są moje obowiązki jako członka zarządu i czy Covid-19 coś zmienia w tym zakresie ?
 
Członkowie zarządu w spółkach kapitałowych podlegają regulacjom zawartych w Kodeksie Spółek Handlowych (KSH). Zakres praw i obowiązków członków zarządu statuuje przede wszystkim art. 201 KSH w stosunku do spółki z ograniczona odpowiedzialnością oraz art. 368 KSH w stosunku do spółki akcyjnej. Przepisy te przewidują, iż zarząd prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Ogólną zasadą – jednolitą tak dla spółek z o.o., jak i spółek akcyjnych- jest zasada domniemania kompetencji zarządu. Jeśli zatem istnieją wątpliwości, do kogo należy kompetencja w zakresie wskazanym w przepisie, należy przypisać ją – w myśl powyższej zasady – zarządowi.
 
W trudnym czasie kryzysu, wiele spółek przeżywa nagle załamanie popytu. Rządy na całym świecie ogłaszają pakiety pomocowe. Polski rząd również wprowadza środki pomocowe dla przedsiębiorców. W dniu 17 kwietnia 2020 r. ogłoszono nowy pakiet pomocowy, będący nowelizacją wcześniejszych ustaw (tzw. tarcza antykryzysowa 2.0). Na nowelizację tarczy antykryzysowej składa się m. in. nowa ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Nowelizacja poszerza katalog spraw pilnych o wnioski restrukturyzacyjne. Ponadto przewiduje zawieszenie 30-dniowego terminu na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli przyczyna powstała w czasie stanu zagrożenia albo stanu epidemii.

Obecnie, zgodnie z art. 21 prawa upadłościowego, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o jej ogłoszenie. Nowy art. 15zzra ustawy mówi zaś, że jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii, a stan niewypłacalności powstał z powodu Covid-19, 30-dniowy bieg terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu.
 
Jakie są skutki kłopotów finansowych spółki?
 
Jeśli spółka utraci zdolność do bieżącego pokrywania swoich zobowiązań, staje się niewypłacalna. Drugą przesłanką niewypłacalności jest sytuacja, gdy zobowiązania spółki przekraczają wartość jej majątku, nawet wówczas, gdy spółka je na bieżąco wykonuje.
 
Jeśli zarządzana przeze mnie spółka jest zagrożona niewypłacalnością – co powinienem zrobić?
 
Przede wszystkim, spółka nie powinna wstrzymywać swej działalności. Nagłe wstrzymanie działalności może wyrządzić zarówno spółce jak i jej wierzycielom niepowetowaną szkodę. Zarząd powinien przeprowadzić dogłębną diagnozę sytuacji ekonomicznej spółki i przyjąć plan ratunkowy. Możliwe jest złożenie wniosku o restrukturyzację lub wystąpienie o pomoc na podstawie tarczy antykryzysowej 2.0.
 
Równocześnie, członkowie zarządu powinni rozważyć czy należy złożyć wniosek o upadłość spółki. Wspomniane wyżej zawieszenie trzydziestodniowego terminu na złożenie wniosku o upadłość spółki jest dobrym rozwiązaniem ale to nie oznacza, że członkowie zarządu mogą spać spokojnie. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo. Jeżeli niewypłacalność powstała w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii, domniemywa się, że zaistniała z jej powodu.
 
W wielu przypadkach trudno będzie w praktyce definitywnie stwierdzić, kiedy dokładnie dany przedsiębiorca utracił zdolność do bieżącego pokrywania swoich zobowiązań i jaki czynnik o tym zdecydował. W związku z tym, wielu przedsiębiorców będzie miało wątpliwości czy korzystać z odroczenia terminu na złożenie wniosku. Szczególnie niejednoznaczne będą sytuacje, gdy spadek obrotów z powodu epidemii był jednym z kilku niezależnych przyczyn kłopotów finansowych danego podmiotu.
 
Czy mogę odpowiadać majątkiem osobistym za długi spółki?

Członek zarządu spółki, który pomimo niewypłacalności spółki nie złożył w terminie 30 dni wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, ponosi odpowiedzialność majątkiem osobistym za długi spółki, jeżeli egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Wynika to wprost z art. 299 par. 1 KSH, zgodnie z którym jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Jeśli egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna, wówczas wierzyciel spółki może pozwać każdego członka zarządu z osobna lub wszystkich członków zarządu solidarnie o zapłatę wierzytelności, jaka mu przysługiwała wobec spółki wraz z odsetkami za opóźnienie i kosztami postępowania egzekucyjnego.
 
Członek zarządu spółki nie odpowiada za długi spółki z o. o. wówczas, gdy wykaże, że złożył wniosek o upadłość spółki w terminie (a więc w ciągu 30 dni od dnia, w którym spółka stała się niewypłacalna) lub, że nie złożył wniosku o upadłość działając zgodnie z art. 15zzra ustawy.

Jakie kroki powinien podjąć w celu ochrony mojej osoby?

Zarząd powinien podejmować odpowiednie kroki w celu ratowania spółki a także dbania o własną sytuacje w kontekście potencjalnej odpowiedzialności majątkiem osobistym za długi spółki. Jeśli egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna, wówczas wierzyciel spółki będzie mógł pozwać każdego członka zarządu z osobna lub wszystkich członków zarządu solidarnie o zapłatę wierzytelności, jaka mu przysługiwała wobec spółki wraz z odsetkami za opóźnienie i kosztami postępowania egzekucyjnego.

Działania jakie zarząd powinien podejmować są następujące:
- odbywać regularne spotkania zarządu,
- zapewnić wszystkim członkom zarządu pełną i aktualną wiedzę o sytuacji ekonomicznej i finansowej spółki,
- uzyskać fachową poradę prawną i ekonomiczną,
- sprawdzić możliwości uzyskania dodatkowego finasowania dla spółki,
- kontaktować się z wierzycielami spółki w celu wypracowania wspólnego postępowania,
- sporządzać sprawozdania finansowe spółki (jeśli jest to konieczne) w celu ustalenia sytuacji finansowej spółki.
 
Strategia postepowania dla członków zarządu w czasach kryzysu jest taka, że należy działać uczciwie w celu ratowania spółki ale jednocześnie należy dokonać oceny swojej własnej sytuacji. Zdarza się często, że członkowie zarządu spółki do końca walczą o uratowanie spółki i zwlekają ze złożeniem wniosku o upadłość spółki. Konsekwencje mogą być bardzo poważne - utrata całego majątku osobistego.