W dniu 15 września 2023 r. weszły w życie istotne zmiany związane z krajowymi i transgranicznymi procesami reorganizacji. Dotyczą one polskich spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych. W celu implementacji dyrektywy UE z 2019 roku nowelizacja KSH wprowadza zasady regulujące transgraniczne przekształcenie oraz podział spółek. Ponadto, nowelizacja KSH wprowadza nowe rozwiązania do krajowych procesów reorganizacji spółek takie jak nowy uproszczony tryb połączenia oraz podział przez wyodrębnienie.
 

Nowy uproszczony tryb połączenia spółek

 
Nowelizacja wprowadza nowy uproszczony tryb połączenia, w ramach którego może być ono przeprowadzone bez wydania nowych udziałów spółki przejmującej. Taki tryb będzie miał zastosowanie do łączenia spółek-sióstr tzn. spółek, gdzie wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały w łączących się spółkach, a także do sytuacji, gdy wspólnicy łączących się spółek mają udziały w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach. Analogiczne przepisy wprowadzono do łączenia spółek akcyjnych.
Dotychczas połączenie np. spółek-sióstr wiązało się z koniecznością wydania udziałów spółki przejmującej wspólnikom spółki przejmowanej, w zamian za wniesiony do spółki przejmowanej majątek. W związku z tym konieczne było m.in. podwyższenie kapitału zakładowego w spółce przejmującej, ustalenie parytetu wymiany udziałów, a także zastosowanie dopłat, które budziły liczne wątpliwości.
Znowelizowane przepisy pozwolą na przeprowadzenie połączenie spółek-sióstr w trybie tzw. połączenia bezemisyjnego, co znacznie ułatwi procedurę połączeniową.
 

Podział przez wyodrębnienie

 
Nowelizacja KSH wprowadza nowy rodzaj podziału – podział przez wyodrębnienie. Dotychczas wydzielenie części majątku spółki poprzez jej podział było możliwe jedynie poprzez przeniesienie go do spółki-siostry, to jest spółki, w której udziały obejmują wspólnicy spółki dzielonej (podział przez wydzielenie).
Natomiast, podział przez wyodrębnienie polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejąca lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki w zamian za udziały lub akcje, które obejmuje sama spółka dzielona.
Różnica pomiędzy podziałem przez wyodrębnienie, a podziałem przez wydzielenie polega na tym, że udziały w nowo zawiązanej spółce w pierwszym przypadku uzyska spółka dzielona, a w drugim – wspólnicy spółki dzielonej.
 

Transgraniczne łączenie się spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych

 
Nowelizacja KSH wprowadziła następujące zmiany w zakresie połączeń transgranicznych:
 

 

Transgraniczny podział

 
Nowelizacja KSH wprowadziła nową instytucję - transgraniczny podział spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych w ramach Unii Europejskiej lub państw-stron o umowy EOG. Podział transgraniczny może być dokonany przez przeniesienie majątku spółki dzielonej na spółkę nowo zawiązaną. Analogicznie jak w przypadku transgranicznego połączenia, proces ten obejmuje następujące kroki w porządku chronologicznym (z zastrzeżeniem pewnych zwolnień):
 

• • przygotowanie i podpisanie planu podziału oraz sprawozdań zarządów dla wspólników i pracowników,
  • złożenie planu podziału do sądu rejestrowego lub jego ogłoszenie,
  • zawiadomienie wspólników o zamiarze podziału,
  • wydanie opinii przez biegłego,
  • podjęcie uchwał wspólników o podziale transgranicznym,
  • odkup udziałów lub akcji w przypadku wspólników głosujących przeciwko podziałowi transgranicznemu,
  • uzyskanie zaświadczenia od sądu rejestrowego o zgodności podziału transgranicznego z prawem polskim (poprzedzonego opinią właściwego organu podatkowego),
  • zgłoszenie podziału transgranicznego do sądów rejestrowych właściwych dla spółek nowo zawiązanych, oraz
  • rejestracja podziału transgranicznego.
   
  Dodatkowo nowe przepisy obejmują również środki ochrony praw wierzycieli.

   

  Transgraniczne przekształcenie

   
  Drugą, nową instytucją w KSH jest transgraniczne przekształcenie spółek kapitałowych i spółek komandytowo-akcyjnych w ramach Unii Europejskiej lub państw-stron o umowy EOG w inny rodzaj spółki.
  Transgraniczne przekształcenie obejmuje następujące kroki w porządku chronologicznym (z zastrzeżeniem pewnych wyjątków):
   
  • • przygotowanie i podpisanie planu przekształcenia oraz sprawozdań zarządów dla wspólników i pracowników,
    • złożenie planu przekształcenia do sądu rejestrowego lub jego ogłoszenie,
    • zawiadomienie wspólników o zamiarze przekształcenia,
    • wydanie opinii przez biegłego,
    • podjęcie uchwał wspólników o przekształceniu transgranicznym,
    • odkup udziałów lub akcji w przypadku wspólników głosujących przeciwko przekształceniu transgranicznemu,
    • uzyskanie zaświadczenia od sądu rejestrowego o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem polskim (poprzedzonego opinią właściwego organu podatkowego),
    • zgłoszenie przekształcenia transgranicznego do sądu rejestrowego właściwego dla spółki przekształconej,
    • rejestracja przekształcenia transgranicznego.
     
    Dodatkowo nowe przepisy obejmują również środki ochrony praw wierzycieli.
    Ponadto, warto zwrócić uwagę, że jeżeli sąd rejestrowy ma poważne wątpliwości wskazujące na to, że przekształcenie transgraniczne służy nadużyciu, naruszeniu lub obejściu prawa, może zwrócić się o opinię do właściwych organów w celu zbadania określonego zakresu działalności spółki lub zasięgnąć opinii biegłego.
     

    Podsumowanie

     
    Zmiany, które weszły w życie 15 września 2023 r. należy ocenić pozytywnie. Niezwykle istotną zmianą jest wprowadzenie podziału przez wyodrębnienie majątku do spółki-córki, której brak w polskim porządku prawnym był od dawna podnoszony. Nowelizacja wprowadza szereg kluczowych zmian, które wpłyną na procesy reorganizacyjne zarówno na poziomie krajowym, jak i transgranicznym. Wprowadzone rozwiązania mają co do zasady wpierać działalność przedsiębiorców na rynkach zagranicznych. Należy jednak zwrócić uwagę na zmiany w zakresie konieczności uzyskania opinii właściwego organu podatkowego, które to zmiany mogą istotnie wpłynąć na dynamikę procesów reorganizacji.