Fundacja w prawie polskim: co daje fundacji posiadanie statusu organizacji pożytku publicznego?

Status organizacji pożytku publicznego (OPP) kojarzony jest przede wszystkim z przywilejem ubiegania się o 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych, ale nie jest to jedyna korzyść z posiadania takiego statusu. Organizacji pożytku publicznego przysługuje na przykład w odniesieniu do prowadzonej przez nią działalności pożytku publicznego zwolnienie z podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej i opłat sądowych.
 
Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazane w niej podmioty, w tym w szczególności fundacje, mogą ubiegać się o przyznanie statusu OPP.
 
Czym jest działalność pożytku publicznego?
 
Działalność pożytku publicznego to działalność społecznie użyteczna, prowadzona m.in. przez fundacje w sferze zadań publicznych, którymi są np. działalność charytatywna, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, zadania w zakresie promocji i organizacji wolontariatu czy nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania. Nie wystarczy jednak, aby fundacja realizowała zadania należące do sfery pożytku publicznego. Musi spełnić łącznie szereg wymogów określonych w ww. ustawie oraz uzyskać wpis do KRS potwierdzający spełnienie tych wymagań.
 
Jak uzyskać status OPP?
 
Fundacja, która chce ubiegać się o uzyskanie statusu OPP, musi spełniać łącznie następujące warunki:
 

1. co najmniej przez 2 lata prowadzić nieprzerwanie działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności, lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa,

 

2. jeżeli prowadzi działalność gospodarczą, może ona być prowadzona wyłącznie jako dodatkowa w stosunku do działalności pożytku publicznego,

 

3. nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznacza na działalność pożytku publicznego,

 

4. posiada statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru, odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie wykonywania kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli lub nadzoru nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w związku małżeńskim albo w innym związku lub stosunku zgodnie z ww. ustawą, jak również nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, a także mogą otrzymywać zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji w wysokości określonej w ww. ustawie,

 

5. członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,

 

6. jej statut lub inny akt wewnętrzny zabrania:

  Jeżeli fundacja, która chce uzyskać status OPP, ma zamiar prowadzić albo prowadzi nieodpłatną i odpłatną działalność pożytku publicznego, to informacja o przedmiotach tej działalności powinna pojawić się w statucie. Nie jest to wymóg wynikający z ww. ustawy, a z załączników do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 czerwca 2021 r. w sprawie określania wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz sposobu i miejsca ich udostępnienia, gdyż w przyjętych wzorach formularzy stosuje się podział na odpłatną i nieodpłatną działalność pożytku publicznego.
 
Jeżeli fundacja spełnia ww. warunki powinna złożyć odpowiedni wniosek do sądu rejestrowego. Fundacja powinna przedłożyć sądowi wraz z wnioskiem dowody dokumentujące prowadzenie przez nią działalności pożytku publicznego przez 2 lata. Jeżeli sąd uzna, że fundacja spełniła wszystkie warunki postanowi o wpisaniu do KRS informacji o posiadaniu przez fundację statusu OPP.
 
Warto również zauważyć, że nie każda fundacja będzie mogła ubiegać się o przyznanie jej statusu OPP. Przykładem takich fundacji są fundacje tworzone przez partie polityczne.
 
Jakie obowiązki wiążą się z posiadaniem statusu OPP?
 
Na organizacje posiadające status OPP, w tym także fundacje, ww. ustawa nakłada również obowiązki, takie jak m.in. obowiązek sporządzania sprawozdań merytorycznych. Fundacja podaje je do publicznej wiadomości w sposób umożliwiający zapoznanie się z nim przez zainteresowane podmioty, w tym przez zamieszczenie sprawozdania na swojej stronie internetowej. Sprawozdanie merytoryczne zamieszcza się również na stronie podmiotowej Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Biuletynie Informacji Publicznej.