Akt poświadczenia dziedziczenia – co to jest i w jakiej sytuacji może być sporządzony?

Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument notarialny, który zastępuje żmudną procedurę sądową zmierzającą do stwierdzenia nabycia spadku. Akty poświadczenia dziedziczenia sporządzane przez notariuszy zyskują ostatnio na popularności, ponieważ przekazanie spadku w ten sposób jest prostsze, szybsze i tańsze. Wiele osób obawia się postępowań sądowych, które zajmują dużo czasu i bywają kosztowne. Uzyskanie postanowienia sądowego stwierdzającego nabycie spadku w Polsce, zwłaszcza w przypadku udziału w postępowaniu sądowym osób zagranicznych, to kwestia roku a nawet dwóch lat. Akt poświadczenia dziedziczenia może być przygotowany i sporządzony w ciągu kilku dni, pod warunkiem, że zainteresowani mają wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące ich powiązań rodzinnych i mogą stawić się przed notariuszem osobiście.
 
Kiedy akt poświadczenia dziedziczenia może być przygotowany? Jak wygląda procedura jego sporządzenia? Kogo może on dotyczyć? Kto powinien wziąć udział w procedurze?
 
Otwarcie spadku wg polskiego prawa następuje w chwili śmierci spadkodawcy. Do spadku można zostać powołanym z mocy ustawy bądź testamentu. Co prawda samo jego nabycie następuje z mocy prawa, jednak i tak należy w późniejszym terminie potwierdzić ten fakt w odpowiedniej procedurze. Istnieją dwa sposoby dokonania tego — (a) na drodze postępowania sądowego przed sądem cywilnym w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku lub (b) poprzez wizytę w kancelarii notarialnej i sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.
 
Stwierdzenie nabycia spadku a notarialne poświadczenie dziedziczenia
 
Sądowe stwierdzenie nabycia spadku toczy się przed sądem cywilnym według przepisów postępowania cywilnego. Może ono trwać nawet kilka miesięcy ale w praktyce trwa nawet rok czy 2 lata, zwłaszcza gdy w postępowaniu biorą udział osoby mieszkające za granicą. Poświadczenie dziedziczenia u notariusza stanowi zdecydowanie szybszą opcję, a jego odformalizowana forma oraz zdecydowanie mniejsze koszty często okazują się najlepszym rozwiązaniem. Coraz więcej ludzi decyduje się na tę procedurę w celu uniknięcia żmudnego postępowania sądowego, ponieważ takie rozwiązanie im się po prostu bardziej opłaca.
 
Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia i kiedy może zostać sporządzony?
 
Akt poświadczenia dziedziczenia jest dokumentem sporządzonym przez notariusza. Wskazuje się w nim spadkobierców danego spadkodawcy oraz informuje o przysługujących im udziałach w spadku wraz ze wskazaniem osób, na których rzecz zmarła osoba uczyniła zapisy windykacyjne. Swoim zakresem akt ten obejmuje jednakowo dziedziczenie na podstawie ustawy oraz testamentu.
 
Aby akt poświadczenia dziedziczenia mógł powstać, niezbędna jest zgoda wszystkich zainteresowanych. Jeżeli choć jedna osoba wyraża sprzeciw, wówczas w celu rozstrzygnięcia sprawy należy udać się do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku.
 
Jak wygląda procedura sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?
 
Procedura sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia polega na spisaniu protokołu dziedziczenia. Należy tego dokonać w obecności osób zainteresowanych, czyli osób, które wchodzą w krąg spadkobierców ustawowych lub testamentowych. W zdecydowanej większości zainteresowani to małżonek, wstępni, zstępni lub rodzeństwo. W przypadku dziedziczenia ustawowego, w pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą one w częściach równych, jednak część przypadająca dla małżonka nie może być mniejsza niż 25% całości spadku.
 
Do jakich dokumentów musi mieć wgląd notariusz?
 
Notariusz musi mieć wgląd do aktu zgonu oraz aktów stanu cywilnego osób, które zostały powołane do spadku. Należy mu również okazać inne dokumenty, jeżeli mogą one wpływać na zakres osób uprawnionych do dziedziczenia. Zwykle, do sporządzania aktu poświadczenia dziedziczenia będą potrzebne:
 

• dokumenty tożsamości wszystkich osób biorących udział w czynności,
• odpis aktu zgonu spadkodawcy,
• zaświadczenie o numerze PESEL spadkodawcy,
• testament spadkodawcy (jeśli został sporządzony),
• odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców – w tym:

• skrócone odpisy aktów urodzenia,
• skrócone odpisy aktów małżeństwa (przypadku małżonka spadkodawcy oraz dzieci, które zmieniły nazwisko po wstąpieniu w związek małżeński),

• numer księgi wieczystej nieruchomości wchodzących w skład spadku.